Angelus to wyróżnienie, które powstało z inicjatywy Miasta Wrocławia. Chcąc podkreślić jej znaczenie Miasto ufundowało niebagatelną nagrodę główną w wysokości 150 tys. złotych. Pomimo licznej reprezentacji każdego roku, dotychczas żaden Polak nie zwyciężył w konkursie, laureatami byli natomiast: Peter Esterhazy, Martin Pollack, Jurij Andruchowycz oraz Josef Škvorecký. Ze względu na niezwykle istotną rolę, jaką w ostatecznym przekazie odgrywają tłumacze książek, od 2009 roku przyznawana jest także nagroda dla autora przekładu zwycięskiej książki (jeśli oczywiście nagroda powędruje w ręce obcojęzycznego twórcy).


Nagroda, która swoją nazwę wzięła od imienia Angelusa Silesiusa (Anioł Ślązak) - wybitnego poety śląskiego baroku, stanowi bezpośrednie nawiązanie do wielowiekowej tradycji Wrocławia, jako miejsca spotkań wielu narodowości, kultur oraz prądów umysłowych. Pisarze biorący udział w konkursie poruszają w swoich dziełach tematy najistotniejsze dla współczesności, a przy tym zmuszają do refleksji i pogłębiają wiedzę o świecie. Do konkursu wydawcy zgłaszają dzieła autorów żyjących, pochodzących z krajów Europy Środkowej.


Niewątpliwie, poza tymi wartościami nagroda promuje ciekawą literaturę, literaturę "niepopularną", po którą na pewno warto sięgnąć, by zobaczyć jak z najnowszą, zagmatwaną historią Środkowej Europy rozliczają się autorzy z Polski, Albanii, Białorusi, Bułgarii, Czech, Macedonii, Mołdawii, Niemcy, czy Rosji.



14 półfinalistów


Jury złożone z wybitnych znawców literatury pod przewodnictwem rosyjskiej poetki Natalii Gorbaniewskiej, ogłosiło listę półfinalistów Literackiej Nagrody Europy Środkowej ANGELUS. Do piątej edycji konkursu zostały zgłoszone 42 książki, spośród których jury wybrało 14 półfinałowych pozycji, w tym aż 7 książek polskich, 3 rumuńskie i po jednym tytule z Niemiec, Czech i Węgier.


Wojciech Albiński, "Achtung! Banditen!" /W.A.B/


Wojciech Albiński (ur. 1935 w Warszawie), z wykształcenia geodeta, od lat '60 mieszka w Afryce. W czasach studenckich współtworzył pismo literackie "Współczesność". Publikował nieliczne wiersze i krótkie opowiadania, m.in. w paryskiej "Kulturze", ale jego właściwy debiut prozatorski miał miejsce dopiero w XXI wieku. Za wydany w 2003 roku zbiór opowiadań "Kalahari" został odznaczony Nagrodą im. Józefa Mackiewicza i nominowany do Nagrody literackiej Nike. Kolejne tomy opowiadań: "Królestwo potrzebuje kata" (2004), "Antylopa szuka myśliwego" (2006), "Lidia z Kamerunu" (2007) ugruntowały opinię o nim jako pisarzu oszczędnego słowa i mistrzowskiego stylu .

"Achtung! Banditen!" jest zbiorem 29 wojennych opowieści relacjonowanych z perspektywy małego Wojtka. We Włochach, wsi tylko o krok leżącej od opanowanej Powstaniem Warszawy, dzieciństwo bohatera upływa na poznawaniu świata i bacznej obserwacji codzienności. Absurd i tragedia wojny, przemijanie losów ludzkich przejmują tym bardziej, że opisywane są beznamiętnie przez niewinne dziecko.


Andrzej Bart-Sołtysiak, "Rewers" /W.A.B/


Andrzej Bart-Sołtysiak (ur.1951) to polski autor utworów prozatorskich, filmów dokumentalnych i scenariuszy. W 1991 roku został uhonorowany Nagrodą Kościelskich za powieść Rien ne va plus, natomiast jego Fabryka Muchołapek w 2009 roku znalazła się w finale Angelusa, Nagrody Literackiej Gdynia i Nagrody Nike. Ostatnią powieść - "Rewers" - napisał na podstawie własnego, nagrodzonego Złotymi Orłami, scenariusza do filmu wyreżyserowanego przez Borysa Lankosza.

"Rewers" opowiada historię trzech kobiet - córki, matki i babki, dziejącą się w stolicy w czasach stalinizmu. Wrażliwa i samotna, trzydziestoletnia Sabina pracuje w wydawnictwie, w dziale poezji i marzy o prawdziwej miłości. Mama z babcią usiłują wyswatać swoją podopieczną, kiedy nagle pojawia się adorator jak z bajki. Wtargnięcie tego mężczyzny w życie Sabiny odmienia bieg ich historii i daje impuls do zdobycia się na czyny w normalnych warunkach niewykonalne. To powieść obyczajowa z elementami kryminału i farsy o kobietach żyjących w ciężkich czasach.


Jacek Dukaj, "Wroniec" /Wydawnictwo Literackie/


Jacek Dukaj (ur. 1974 w Tarnowie) polski autor fantastyki, publikuje od 16 roku życia. Wykształcenie i zamiłowanie filozoficzne przekuwa na dopracowane i zamknięte wizje światów przedstawionych swoich utworów. Uhonorowany Nagrodą Kościelskich i Europejską Nagrodą Literacką za powieść "Lód", wielokrotny zdobywca Nagrody im. Janusza Zajdla. Na podstawie jego opowiadania powstał, nominowany w 2003 roku do Oskara, film animowany Tomasza Bagińskiego "Katedra".

"Wroniec" to baśń o stanie wojennym opracowana graficznie przez Jakuba Jabłońskiego. Kilkuletni Adaś wyrusza na poszukiwanie swoich rodziców porwanych przez złowrogiego, czarnego Wrońca. Pomaga mu silny Pan Beton, a na swej drodze spotyka Milipantów, Bubeki, Suki, GAZ, panów opornych i cały korowód postaci i zjawisk zmetaforyzowanych i zmitologizowanych przez dziecięcą wyobraźnię.



Reinhard Jirgl, "Niedopełnieni" /Wydawnictwo Borussia/


Reinhard Jirgl (ur. 1953 w Berlinie Wschodnim) przez 20 lat, od 1975 roku pracował jako technik w teatrze, pisząc jedynie do szuflady. W połowie lat '90 zaczyna publikować powieści i zdobywać liczne nagrody literackie. Jest pisarzem cenionym za zmysł obserwacji i niekonwencjonalny język narracji.

"Niedopełnieni" (wyd. niem. 2003) wprowadza czytelnika w świat powojennej historii Niemiec. Niemcy wygnani z Sudetów nie mogą się odnaleźć w nowej przestrzeni i rzeczywistości NRD, wciąż czekając na powrót do utraconych ziem. Joanna, jej córki Hanna i Maria oraz wnuczka Anna prezentują różnice pokoleniowe w procesie adaptacji. Przewodnikiem po ich świecie jest zdystansowany i pogodzony z przeszłością wnuk Hanny.


Jiří Kratochvil, "Leż, bestio!" /ATUT/


Jiří Kratochvil (ur. 1940 w Brnie), czeski pisarz i dramaturg postmodernistyczny, debiutował w 1964 roku, by do końca lat '80 publikować w podziemiu. Wielokrotnie nagradzany i uznany w Czechach, tłumaczony na wiele języków, w Polsce znany jedynie z opowiadań i szkiców m.in. W "Dekadzie Literackiej" i "Literaturze na Świecie" .

"Leż, bestio!" (wyd. cz. 2002) przedstawia osadzoną w czasach stalinowskich nieprawdopodobną historię dzieci zamykanych w specjalnych ośrodkach i poddawanych praniu mózgu. Indoktrynowana młodzież ma ponieść ofiarę i zostać stracona w pokazowych procesach antypaństwowych organizacji, by ostatecznie umocnić idee komunizmu. Powieść została zainspirowana wydarzeniami, jakie miały miejsce 11 września 2001 roku.



Zbigniew Kruszyński, "Ostatni raport" /Wydawnictwo Literackie/


Zbigniew Kruszyński (ur. 1957 w Radomiu) polski pisarz, uznany działacz "Solidarności", który po latach więzienia (1982-1984), wyemigrował do Szwecji. Zadebiutował w 1995 roku powieścią "Schwedenkräuter". Wielokrotnie nominowany do Nagrody Nike, ostatnim tomem opowiadań zdobył Nagrodę im. Andrzeja Kijowskiego.

"Ostatni raport" to powieść - donos podwójnego agenta na samego siebie. Główny bohater owładnięty obsesją notowania wszystkiego zostaje zwerbowany przez Służby Bezpieczeństwa. Realizuje się pisząc raporty dla SB i jednocześnie organizując podziemie opozycyjne we Wrocławiu. W obu rolach czuje się wyśmienicie, kreując własną rzeczywistość i nią sterując.